การย้ายใจหนีกิเลส ความเศร้าหมอง โดย สมเด็จพระญาณสังวร

      " .. เมื่อใด "รู้สึกถึงความผิดปกติแห่งใจ เป็นความร้อน เป็นความกระวนกระวายกระสับกระส่าย" หรือวุ่นวายฟุ้งไปไม่สงบเป็นปกติ "เมื่อนั้นให้รู้ว่าได้วางใจลงไปผิดที่แล้ว" เช่นเดียวกับ "วางอาหารผิดที่ ไม่มีเครื่องป้องกัน ไม่มีน้ำหล่อกันมด" เจ้าของอาหารจักย้ายที่อาหารเมื่อเห็นมดมาขึ้นฉันใด "เจ้าของใจก็พึงย้ายที่วางใจ คือเปลี่ยนความคิดเมื่อเห็นอารมณ์ที่ไม่เป็นปกติ" ฉันนั้น

      "การย้ายที่วางอาหารหนีมด ทำได้ด้วยการหยิบยกเคลื่อนย้ายอาหารไปจากที่เดิม" หรือหาเครื่องมากันหาน้ำมาหล่อ "การย้ายที่วางใจหนีกิเลส ก็ทำได้ด้วยการยกใจจากอารมณ์หนึ่งที่เศร้าหมองด้วยกิเลส โลภ โกรธ หลง ไปสู่อารมณ์ใหม่ที่ไกลออกไป" จากความเศร้าหมองของกิเลส คือไกลจากโลภ โกรธ หลงนั่นเอง

      วิธีหนึ่ง อันเป็นวิธีเปลี่ยนที่วางใจให้เปลี่ยนอารมณ์เศร้าหมองด้วยกิเลส สงบความร้อนรนกระวนกระวายฟุ้งซ่าน "คือวิธียกคำใดคำหนึ่งที่จะไม่นำใจไปสู่อารมณ์เศร้าหมองขึ้นภาวนา" เช่น "พุทโธ ภาวนาพุทโธ พุทโธ เช่นนี้ เป็นการยกใจย้ายที่ให้ไกลกิเลสได้" แม้เพียงชั่วระยะที่ตั้งใจภาวนาอยู่แต่แม้ทำบ่อย ๆ ทำเสมอก็เป็นการทำใจให้คุ้นเคยกับความเป็นปกติ ความสงบ คือความสุขที่แท้นั่นเอง .. "

สมเด็จพระญาณสังวร